یبوست
يبوست يا تغيير در عادات دفع مدفوع مي تواند معاني متفاوتي داشته باشد. دفع ممکن است بسيار سخت صورت پذيرد و يا بسيار کوچک باشد و يا مشکل در خروج مدفوع و يا دفعات دفع وجود داشته باشد (کمتر از3 بار در هفته). يبوست ممکن است به دلايل مختلفي روي دهد و با افزايش سن احتمال ابتلا به آن افزايش مي يابد. تشخيص يبوست در ابتدا با توجه به علائم بيمار و در درجه بعدي در صورت نياز با کمک تست ها و روش هاي آزمايشگاهي و تشخيصي صورت مي پذيرد. علائم همراه در يبوست شامل وجود خون در مدفوع، کاهش وزن در يک بازه زماني کوتاه مدت و سابقه خانوادگي سرطانهاي دستگاه گوارش (خصوصا سرطان کولون) همچنين بروز علائمی نظير تب و خستگي در کنار يبوست مي باشند. بنابراين اگر هر يک از اين علائم همراه وجود داشته باشند يا اينکه يبوست شديد باشد و يا اينکه بيشتر از 3 هفته طول بکشد با پزشک مشورت نماييد.
درمان
- تغییر در روش زندگی: شامل توصيه هاي مربوط به سبک زندگي و رعايت رژيم غذايي مناسب مي باشد. پس از صرف غذا روده فعال مي شود و معمولاً سيگنال هاي دفع را مي فرستد که اگر فرد به آنها دقت نکند اين سيگنال ها ضعيف مي شوند تا کاملاً از بين بروند. زمان ديگري که معمولاً حرکات روده زياد ميشود صبح پس از بيدار شدن از خواب است که در اين زمينه استفاده از نوشيدني هاي حاوي کافئين (مثل چاي و قهوه) مي تواند کمک کننده باشد. نکته ديگر افزايش مصرف فيبر توسط بيمار براي کاهش و يا از بين رفتن يبوست است. تعداد زيادي از ميوهها (خانواده مرکبات و انواع زرد آلو) و تقريباً تمام سبزيجات ميزان فيبر بالايي دارند و ميتوانند ميزان توصيه شده فيبر روزانه که حدود 20 تا 35 گرم است را تأمين کنند. همچنين برخي سرلاکهايي که به عنوان صبحانه استفاده ميشوند ميتوانند منبع غني فيبر باشند. در مورد استفاده از فيبر توجه شود که مصرف بيش از اندازه فرآورده های حاوي فيبر ميتواند باعث نفخ و کرامپهاي شکمي شود. بنابراين مصرف فيبر را از مقادير کم شروع کنيد تا رسيدن به پاسخ درماني مناسب افزايش دهيد. افزایش مصرف آب و ساير مايعات هم توسط بيمار ميتواند در رفع یبوست کمک کننده باشند.
- ملین ها: اگر روش اول که توصيه هاي مربوط به سبک و عادات زندگي فردي است در کنترل يبوست موثر نبود در مرحله دوم به سراغ داروها ميرويم. برخي از داروها نظير پسليوم در واقع فيبرهاي صنعتي هستند و مي توانند از اين طريق به درمان يبوست کمک کنند. دسته دوم فرآورده هايي نظير شربت لاکتوز، سوربيتول، پودر پلیاتیلن گلیکول و شربت منيزيوم هيدروکسايد هستند که با اثر اسموتيک به درمان يبوست کمک مي کنند.
آخرين دسته داروها، ملين هاي محرک عضلات صاف جدار دستگاه گوارش هستند. اين دسته از داروها شامل فرآورده هاي گياهي حاوي سنا (سي لاکس) و فرآورده هاي شيميايي مثل بيزاکوديل هستند. مصرف خودسرانه اين دسته داروها بخصوص در زمان بيشتر از دو هفته بواسطه داشتن عوارض جانبي توصيه نمي شود.
توجه !
فرآورده هاي ملين مثل روغن مينرال در مقايسه با ساير فرآورده ها از نظر کارآيي و عوارض جانبي خيلي توصيه نمي شوند. فرآورده هاي طبيعي موجود در عطاري ها که به صورت صنعتي آماده نشده اند و ماده موثره فعال در آنها دقيقاً مشخص نيست، براي درمان يبوست مناسب نيستند و بايد از فرآوردههاي کنترل شده که در کارخانجات داروسازي به صورت صنعتي ساخته ميشوند و مقدار مشخصي از ماده موثره را دارند استفاده گردد. به طور کلي مصرف خودسرانه هيچ کدام از فرآوردهها توصيه نمي شود. اين مورد زماني اهميت بيشتري پيدا ميکند که بيوست بيشتر از 3 هفته به طول بيانجامد و يا هر يک از علائم همراه ذکر شده در بالا وجود داشته باشد.